Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 vừa qua đã gây bất ngờ lớn khi đề thi môn tiếng Anh đưa ra chủ đề Greenwashing. Từ khóa này vốn quen thuộc trong giới chuyên gia ESG, bỗng trở thành nỗi “ám ảnh” của hàng trăm ngàn sĩ tử.
Sự xuất hiện của Greenwashing trong một kỳ thi quốc gia không chỉ là một hiện tượng lạ, mà còn là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ: Khái niệm “tẩy xanh” này không chỉ nằm trên sách vở, mà đang len lỏi sâu rộng vào thực tiễn kinh doanh, tạo ra những hệ lụy tiềm tàng mà mọi doanh nghiệp cần thấu hiểu.
Greenwashing là gì? Chiêu trò “xanh” đằng sau vẻ ngoài hoàn hảo
Đối với các chuyên gia ESG, Greenwashing (hay còn gọi là “tẩy xanh”) là một khái niệm không hề xa lạ, nhưng tác động và mức độ phức tạp của nó vẫn luôn hiện hữu trong bức tranh kinh doanh hiện đại.
Đây là thủ thuật quảng cáo hoặc truyền thông mà doanh nghiệp cố tình tạo dựng vẻ ngoài “xanh” hơn thực tế, đánh lừa công chúng về mức độ thân thiện môi trường của sản phẩm, dịch vụ hay tổ chức mình. Mục đích cuối cùng thường là để thu hút người tiêu dùng hoặc để cải thiện danh tiếng công ty mà không cần thực hiện những thay đổi đáng kể về hoạt động.
Đó là một nỗi lo nghiêm trọng bởi Greenwashing không chỉ gây hiểu lầm cho người tiêu dùng mà còn phá hoại niềm tin vào toàn bộ phong trào phát triển bền vững. Khi các nỗ lực chân chính bị đánh đồng với sự “tẩy xanh”, môi trường sẽ khó cải thiện và người tiêu dùng sẽ mất phương hướng.
Nhận diện 5 dấu hiệu phổ biến của Greenwashing
Để tránh mắc phải “bẫy” Greenwashing, đồng thời xây dựng một chiến lược bền vững chân chính, doanh nghiệp cần phải hiểu rõ các biểu hiện của nó. Dưới đây là 5 dấu hiệu thường thấy ở một chiến dịch “tẩy xanh”:
1/ Ngôn ngữ “mập mờ,” hoa mỹ
Đây là biểu hiện phổ biến và khó nhận biết nhất. Doanh nghiệp sử dụng các thuật ngữ “xanh” chung chung, không thể kiểm chứng như “thân thiện với môi trường,” “xanh sạch,” “tự nhiên,” hoặc “đổi mới bền vững” mà không đi kèm với bất kỳ định nghĩa rõ ràng, bằng chứng khoa học, số liệu cụ thể hay tiêu chuẩn nào được công nhận.
Ví dụ: Hãng đồ uống Coca-Cola từng quảng bá dòng sản phẩm Coca-Cola Life là một “lựa chọn xanh và lành mạnh hơn,” nhưng sau đó đã bị các chuyên gia dinh dưỡng phản bác về hàm lượng đường còn lại, khiến sản phẩm phải rút khỏi thị trường.
2/ Điểm nhấn lạc lõng
Doanh nghiệp chỉ tập trung quảng bá rầm rộ một khía cạnh nhỏ có lợi cho môi trường của sản phẩm, trong khi cố tình che giấu hoặc bỏ qua các tác động tiêu cực lớn hơn ở các giai đoạn khác của vòng đời sản phẩm hay chuỗi cung ứng. Điều này đánh lạc hướng sự chú ý của công chúng khỏi bức tranh tổng thể về môi trường.
Ví dụ: Một công ty sản xuất pin dùng một lần nhấn mạnh bao bì sản phẩm chứa 5% vật liệu tái chế, trong khi bản thân cục pin lại là rác thải nguy hại khó xử lý.
3/ Chứng nhận giả mạo hoặc thiếu minh bạch
Sản phẩm hoặc dịch vụ được gắn mác “eco-friendly,” “organic,” “carbon-neutral” bằng các logo, nhãn dán tự tạo, biểu tượng tưởng tượng, hoặc các chứng nhận không được cấp bởi bất kỳ cơ quan kiểm định độc lập, uy tín nào. Đôi khi, doanh nghiệp còn sử dụng các biểu tượng rất giống với chứng nhận thật để gây nhầm lẫn.
Ví dụ: Nhiều sản phẩm dệt may bị cáo buộc dán các nhãn mác như “được sản xuất từ vật liệu đạo đức” mà không có bằng chứng kiểm định của bên thứ ba.
4/ Khoảng cách giữa lời nói và hành động
Doanh nghiệp đưa ra các cam kết lớn lao, hào nhoáng về môi trường hoặc bền vững trong các báo cáo, chiến dịch truyền thông, nhưng không có lộ trình, mục tiêu cụ thể, bằng chứng thực thi. Hoặc quảng cáo tập trung vào một đặc tính môi trường hoàn toàn không liên quan hay không cần thiết trong bối cảnh cụ thể của sản phẩm, chỉ để tạo ấn tượng.
Ví dụ: Một thương hiệu khử mùi quảng cáo sản phẩm của họ “không chứa CFC,” trong khi chất CFC đã bị cấm sử dụng trong sản xuất từ rất lâu.
5/ So sánh khập khiễng
Doanh nghiệp tự xưng là “xanh hơn” bằng cách so sánh sản phẩm của mình với một sản phẩm khác kém thân thiện với môi trường hơn rất nhiều, thay vì so sánh với tiêu chuẩn bền vững của ngành hoặc các sản phẩm tốt nhất trên thị trường. Điều này tạo cảm giác “tiến bộ” giả tạo mà không thực sự thúc đẩy sự cải thiện bền vững chung.
Ví dụ: Một số nhà sản xuất thuốc lá quảng cáo sản phẩm thuốc lá “hữu cơ” hay “không phụ gia,” ngụ ý rằng chúng “an toàn hơn” hoặc “tự nhiên hơn,” trong khi bản chất thuốc lá vẫn gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe và môi trường.
Thực tế đau lòng từ các vụ bê bối Greenwashing lớn
Greenwashing không chỉ là lý thuyết, nó đã và đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng, khiến nhiều “ông lớn” phải trả giá đắt:
Volkswagen (Dieselgate): Đây là một trong những vụ bê bối “tẩy xanh” đình đám nhất lịch sử. Hãng xe Đức bị phát hiện cài đặt phần mềm gian lận vào xe diesel để làm giả kết quả kiểm tra khí thải, khiến xe của họ có vẻ “sạch” hơn thực tế. Vụ việc này khiến Volkswagen mất hàng chục tỷ USD tiền phạt, bồi thường, và chịu tổn thất danh tiếng khổng lồ.
H&M: Chuỗi thời trang nhanh này từng đối mặt với các vụ kiện cáo buộc về tính minh bạch của các bộ sưu tập “Conscious”. Mặc dù quảng bá sử dụng vật liệu tái chế, nhưng thông tin về tỷ lệ vật liệu, quy trình sản xuất rất mơ hồ, khiến người tiêu dùng cảm thấy bị lừa dối về nỗ lực bền vững thực sự của hãng.
Các tập đoàn dầu khí lớn (ví dụ: Shell, BP): Đầu tư mạnh vào các chiến dịch quảng cáo “xanh,” nhấn mạnh những dự án năng lượng tái tạo nhỏ lẻ của họ. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ vẫn phụ thuộc vào việc khai thác và bán nhiên liệu hóa thạch – nguồn gốc chính của phát thải khí nhà kính gây biến đổi khí hậu. Sự mâu thuẫn này khiến họ liên tục bị các tổ chức môi trường và công chúng chỉ trích vì Greenwashing.
Những ví dụ trên là lời nhắc nhở đắt giá: Kiến thức chuyên sâu và hành động minh bạch không chỉ giúp doanh nghiệp “làm đúng” mà còn là lá chắn bảo vệ danh tiếng, uy tín và đảm bảo sự phát triển bền vững thực sự trong dài hạn.
Hành trình chuyển đổi bền vững với ESG Pioneers
Việc nhận diện và tránh xa Greenwashing là yếu tố then chốt để xây dựng uy tín và phát triển bền vững thực chất. Vậy làm thế nào để doanh nghiệp của bạn không vướng vào những “bẫy” này, mà thực sự trở thành người dẫn đầu trong xu hướng phát triển bền vững?
Khóa học ESG Pioneers chính là “kim chỉ nam” và là giải pháp toàn diện bạn cần. Chương trình này không chỉ cung cấp kiến thức lý thuyết mà là một hành trình thực chiến, được thiết kế để trang bị cho bạn năng lực cốt lõi để:
- Hiểu sâu và toàn diện về ESG
Từ các trụ cột Môi trường (E), Xã hội (S), Quản trị (G) đến các khái niệm cốt lõi như Net Zero, GHG Protocol, và quan trọng nhất là cách nhận diện và tránh xa các hình thức Greenwashing một cách hiệu quả.
- Nắm vững các tiêu chuẩn và quy định ESG quốc tế
Bao gồm GRI, ISSB, IFRS S1/S2 và các chính sách liên quan tại Việt Nam.
- Trang bị kỹ năng thực tế
Kiểm kê khí nhà kính, xây dựng lộ trình Net Zero, và đặc biệt là tự tay lập báo cáo ESG chuyên nghiệp, minh bạch, đạt chuẩn quốc tế.
- Kết nối chiến lược
Thấu hiểu mối liên hệ giữa ESG với khả năng tiếp cận vốn, thu hút nhà đầu tư, và nâng cao ESG Rating của doanh nghiệp.
Đừng để doanh nghiệp của bạn bị cuốn vào vòng xoáy của “tẩy xanh.” Hãy trở thành người tiên phong, kiến tạo giá trị bền vững thực chất và minh bạch cho tổ chức của mình.
Đăng ký ngay Khóa học ESG Pioneers để trở thành chuyên gia ESG vững vàng và dẫn dắt doanh nghiệp bạn bứt phá bền vững một cách chân chính!
_________________________________________________________
KHÓA HỌC ESG PIONEERS – THÚC ĐẨY CHUYỂN ĐỔI BỀN VỮNG
Thời gian: 18:30 – 21:30 Thứ 3 & Thứ 5 hàng tuần (Từ 05/08 – 26/08)
Hình thức: Học trực tuyến qua Zoom
Thông tin chi tiết: https://daotao.esgpioneers.com.vn
Đăng ký tham gia và nhận học bổng toàn phần: https://forms.gle/d18x7MGfDTb3TJD3A
Hotline liên hệ: 0987 989 052 (Ms. Hằng)